فروش طرح خدمات اجباري پزشكان ؛ شايعه يا واقعيت ؟

اجراي طرح در 8 رشته گروه علوم پزشكي و برخي معافيت ها

در حال حاضر 8 رشته پزشكي عمومي، دندانپزشكي، داروسازي، پرستاري، اتاق عمل، هوشبري، علوم آزمايشگاهي و فوريت هاي پزشكي شامل طرح خدمت اجباري هستند و ساير 25 رشته گروه پزشكي از انجام طرح معاف هستند.

در عين حال تعداد زيادي از فارغ التحصيلان 8 رشته ذكر شده از جمله گروه رزمندگان، ايثارگران، كارمندان رسمي دولت، كادر ثابت نيروهاي مسلح، كليه فارغ التحصيلان مامايي، همسران و فرزندان شهداء و آزادگان، شخص فرد آزاده، شخص فرد جانباز بالاي 25 درصد، افراد تك فرزند، مادراني كه داراي حضانت فرزندان خود هستند، افراد بالاي 45 سال، گروه استعدادهاي درخشان و افرادي كه به تشخيص شوراي پزشكي توانايي انجام طرح را ندارند به استناد برخي مواد قانوني از انجام طرح خدمات اجباري معاف هستند. 

گذراندن اين طرح براي برخي از فارغ التحصيلان مشكلاتي به همراه دارد. دوري، كمبود امكانات در شهرها و روستاهاي دور افتاده و نبود تجهيزات مناسب پزشكي از جمله اين مشكلات است. اين در حالي است كه اين قانون يكي از تعهدات رشته تحصيلي فارغ التحصيلان گروه پزشكي محسوب مي شود. 

مشكلات فارغ التحصيلان براي گذراندن طرح خدمات اجباري پزشكي و پيراپزشكي

يكي از فارغ التحصيلان يكي از رشته هاي 8 گانه مشمول طرح، مديريت مجموعه يك درمانگاه در روستاي دورافتاده را سخت مي داند و مي گويد: هر روز ساعت 5 صبح بيدار مي شوم و نزديك به يك ساعت راه طي مي كنم تا به شهر محل كار خود برسم پس از انجام كارهاي اداري راهي راه دو ساعته و خسته كننده روستا مي شوم. 

وي اضافه مي كند: با تمام مشقت ها مهمترين موضوعي كه برايم باقي مانده يك تجربه بسيار با ارزش است كه در زندگي بكار خواهد آمد. مردم را بايد از نزديك شناخت. صرف روستايي بودن به معناي انسان هاي گرم و دوس داشتني نيست اما در مقابل مردم روستا پرتلاش و زحمت كش هستند. 

وي مي گويد: بارها شده كه در مركز بهداشتي درماني محل كار من انواع حيوانات وحشي ديده شده است. 

شايعه فروش طرح خدمات اجباري پزشكان

اين فارغ التحصيل به شايعاتي كه در خصوص خريد و فروش طرح خدمت اجباري پزشكان وجود دارد، اشاره كرده و مي گويد: من به عنوان يك فارغ التحصيل گروه پزشكي با اين شايعه برخورد كرده ام بسياري از دوستانم مي گويند، مي شود طرح را فروخت و يا كساني پيدا مي شوند كه به جاي ما اين مدت را بگذرانند اما تا همين لحظه كه در حال گذراندن طرح خود هستم حتي يك شماره تلفن از افرادي كه اين ادعا را دارند پيدا نكرده ام.

دانشجوي ديگري هم در خصوص مشكلاتي كه در زمان گذراندن طرح با آن مواجه شده، مي گويد: بدتر از بي آب و علف بودن و تنهايي و دوري و كمبود امكانات و ساير عوارض طرح، احساس دلسوزي براي خود و بعضي از بيماران است. در شرايط سختي كه براي يك بيمار اتفاق مي افتد كم پيش مي آيد با امكانات ناچيز يك درمانگاه روستايي بتوان بر توانايي اورژانس هاي پزشكي غلبه كرد. 

تفاوت هاي فرهنگي هم از عواملي است كه موجب مي شود فارغ التحصيلان براي گذراندن طرح خود مشكل داشته باشند. 

فارغ التحصيل ديگري مي گويد: نحوه برخورد با بيمار يكي از مهمترين قسمت هاي ويزيت محسوب مي شود و در واقع مجموعه اي از شرايط محيطي و خلقيات پزشك و بيمار فضاي ارتباط را تشكيل مي دهد. در 10 ماه گذشته كه در روستاي محل طرحم بوده ام توانسته ام تا حدودي با آدم هاي مختلفي كه هر روز به درمانگاه مي آيند ارتباط برقرار كنم. گفتگو با بيمار و جلب اعتماد و رضايت وي و بكار بستن براي كمك به درمان يكنوع هنر است و هيچ پزشكي نمي تواند ادعا كند قادر است براي همه بيماران اين شرايط و فضاي ايده آل را ايجاد كند. 

وي ادامه مي دهد: مهمترين نكته اين است كه تحت هر شرايطي آكادميك ترين درمان را ارائه كنيم. به نظر من بايد بيمار را آگاه كرد و در نهايت كاري را كه درست و علمي و قابل دفاع است انجام داد. در اين موارد بسته به درك بيمار با طيفي از پاسخ ها مواجه خواهيم شد. فرهنگ و شخصيت مردم در اين موارد بسيار موثر است و به خصوص در مكان هاي كوچك و روستاها مسايل كمي پيچيده است.

اين فرد اضافه مي كند: شايد بهتر بود آمدن به طرح و گذراندن آن از شكل اجباري به شكل تشويقي تغيير مي يافت در اين صورت اين شايعه وجود نداشت كه براي مناطق محروم به نسبت ضريب محروميت مبالغ كلاني دريافت مي شود تا فرد دو سال از زندگي خود را در جايي كه نمي شناسد، به خدمات اجباري نگذراند.

فارغ التحصيلي ديگري كه پزشك خانواده است، حكايت خود را حكايت بخشي از روستاي فقيري مي داند كه در دامنه كوهي زيبا بنا شده است. وي كه در اولين شبي كه وارد روستا شد با مرگ يك مادر باردار روبرو شد، مي افزايد: پس از اطلاع از موضوع و با توجه به اهميت مرگ و مير مادران باردار نزد شبكه دانشگاه به روستا رفتيم اما جاده ناهموار فقط توانست ما را تا نزديكي محل زندگي زن فوت شده ببرد و مسير سخت گل آلود را با پاي پياده براي ديدن وي طي كرديم. 

اين پزشك ادامه مي دهد: مشكل اين دهكده اين است كه با وجود حدود صد خانوار ساكن، نه تنها خانه بهداشت ندارد بلكه حتي جزوء روستا هاي اقماري هيچ يك از خانه هاي بهداشت نيست و ظاهراً يك تيم سيار عهده دار مسايل بهداشتي روستا است. مشكل ديگر روستا نداشتن جاده است كه همين موضوع دسترسي به روستا و سرويس دهي به ساكنين را مشكل مي كند.

وي پيگيري تأسيس خانه بهداشت و نجات جان ساكنين روستا را مهمترين وظيفه خود مي داند و تأكيد مي كند: روزگاري در اين ديار پزشك بيكار و يا جوياي كار دور از تصور بود اما اكنون دانشجوي پزشكي بايد براي گذراندن طرح خود در مكان هايي كار كند كه حتي  روزي تصور نمي كرد اين مكان ها را در زندگي خود تجربه كند. 

اين پزشك كمبود امكانات و مشكلات مناطق محروم را از مهمترين علل بروز شايعاتي در خصوص خريد و فروش طرح خدمات اجباري گروه علوم پزشكي مي داند و مي گويد: از زماني كه بايد براي گذراندن طرح آماده شوي اين وسوسه وجود دارد كه چگونه مي توان از زير بار آن شانه خالي كرد. راه هاي مختلفي به ذهن افراد مي رسد كه شايد فروش آن نيز يكي از اين راه ها باشد اما با اين وجود تمامي افراد واجد شرايط به طرح رفته و آن را گذرانده اند و نتوانسته اند هيچ ردپايي از افرادي كه مدعي خريد طرح آنهم به مبالغي بالاتر از 15 ميليون شده اند، بيابند.

فارغ التحصيل ديگري مهمترين موضوعي كه در هر محفل دانشجويان سال آخر پزشكي مطرح مي شود را موضوع طرح خدمات اجباري مي داند و مي گويد: بعد از فارغ التحصيلي در سنين 25 تا 26 سالگي، پسرها بايد به خدمت سربازي يا طرح اجباري بروند و دخترها هم طرح بگذرانند و در اين مدت دريافتي آنها به عنوان يك پزشك با مدرك دكترا غير قابل قبول است. با اين حقوق كم هيچ پزشكي حاضر به كار در مناطق محروم به دلخواه خود نيست و در اغلب شهرها نيز ظرفيت پزشك عمومي اشباع شده و امكان درآمد مناسب در مطب وجود ندارد،ادامه تحصيل بعنوان گريزگاهي براي نجات مطرح مي شود.

اين فارغ التحصيل به شايعاتي اشاره مي كند كه در خصوص خريد و فروش طرح خدمات اجباري پزشكان و پيراپزشكان وجود دارد و مي گويد: من شنيده ام كه براي طرح رشته پزشكي مبالغي در حدود 10 ميليون تومان وجود دارد. اگر واقعاً اين موضوع مطرح باشد يك پزشك سعي مي كند اين پول را تأمين كرده و به جاي دو سال گذراندن طرح در مكاني كه واقعاً داراي كمبودهاي جدي است، ادامه تحصيل بدهد و يا كار مناسبي پيدا كند.

اين پزشك در خصوص رشته هاي ديگر علوم پزشكي ادامه مي دهد: شايعات در خصوص فروش طرح رشته هايي مانند پرستاري و يا كارداني اتاق عمل هم وجود دارد اما مبالغي كه براي آنها مطرح مي شود كمتر از رشته هاي دكتري است.

وي كه مدت طرح خود را گذرانده است، معتقد است اگر امكان فروش طرح بود همه افراد با هر نوع درآمدي از آن مطلع بودند بنابراين طرح اين شايعات بخصوص براي كساني كه در حال گذراندن طرح خود هستند ناراحتي جدي فراهم مي كند.

و اما اظهار نظر مسئولان وزارت بهداشت

معاون تأمين و توزيع نيروي انساني وزارت بهداشت شايعات در زمينه خريد و فروش طرح و اينكه افراد ديگري به جاي يك فارغ التحصيل در برابر دريافت مبالغي مدت طرح را بگذرانند بشدت تكذيب كرد و گفت: اداره طرح نيروي انساني وزارت بهداشت به شدت از ارائه حتي يك مورد مشخص در اين زمينه استقبال مي كند.

دكتر "مرتضي جبارزاده" در گفتگو با خبرنگار دانشگاهي مهر افزود: ما معتقدم نيستيم كه در اين مجموعه هيچ خطايي صورت نمي گيرد. اما انتظار اين است كه اگر خطايي است به هر مرجعي كه مورد اطمينان افراد است، اعلام شود. بسياري افراد با اداره طرح تماس مي گيرند و عنوان مي كنند به آنها گفته شده طرح را مي فروشند، اما پايه و اساس اين سخنان مشخص نيست.

معاون تأمين و توزيع نيروي انساني وزارت بهداشت با اشاره به خريد تعهدات تحصيل رايگان به عنوان قانوني كه پيش از انقلاب اسلامي به تصويب رسيده است، گفت: قانون خريد تعهدات تحصيل رايگان از گذشته وجود داشته است. در واقع دو نوع تعهد در وزارت بهداشت وجود دارد كه ممكن است برخي از فارغ التحصيلان را دچار اشتباه كند. فارغ التحصيلان بايد متوجه باشند يك تعهد مربوط به طرح خدمت اجباري قانون پزشكان و پيراپزشكان بوده و تعهد ديگر مربوط به تحصيلات رايگان است.

وي ياد آور شد: تعهد خدمت مربوط به تحصيلات رايگان قانوني است كه بايد برابر و يا دو برابر مدت تحصيل را به خدمت بپردازند. بر اساس اين قانون كه وزارتخانه هاي بهداشت و علوم را شامل مي شود وزارتخانه ها اختيار دارند در صورت عدم تمايل دانش آموختگان به گذراندن اين تعهد، هزينه آن را از افراد اخذ كنند.

جبارزاده گفت: شايد عنوان خريد تعهدات موجب شده كه برخي از فارغ التحصيلان در اين مورد به اشتباه بيفتند.